Choć od momentu wprowadzenia przepisów implementujących do naszego porządku prawnego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z 27 listopada 2019 r. odnoszącą się do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (znaną jako „dyrektywa Omnibus”), upłynęło już ponad półtorej roku, wiele krajowych przedsiębiorców nadal nie dostosowało się do jej wymogów.
Celem dyrektywy jest zwiększenie ochrony konsumentów, a nieprzestrzeganie jej przepisów może wiązać się z poważnymi konsekwencjami finansowymi dla firm. Dlatego kluczowe jest, aby przedsiębiorcy nie odkładali dłużej dostosowania swoich wewnętrznych regulacji do znowelizowanych przepisów konsumenckich.
Zacznijmy od przypomnienia najważniejszych rozwiązań wprowadzonych dyrektywą Omnibus. Od 1 stycznia 2023 roku przedsiębiorcy są zobligowani do:
Od wejścia w życie dyrektywy minęło już sporo czasu, co pozwoliło na identyfikację najczęstszych naruszeń. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wielokrotnie przedstawiał wyniki kontroli dotyczące praktyk stosowanych przez przedsiębiorców w branży e-commerce oraz sprzedaży tradycyjnej. Wśród najbardziej powszechnych naruszeń pojawiły się:
Za naruszenie przepisów dyrektywy Omnibus przedsiębiorcy mogą ponosić odpowiedzialność zarówno na drodze administracyjnej, jak i cywilnej.
Oto możliwe kary pieniężne:
Wskazane wartości to maksymalny wymiar kar jakie mogą nałożyć właściwe organy, a jej wysokość jest każdorazowo zależna od rodzaju i stopnia naruszenia, a także od sytuacji finansowej przedsiębiorcy.
Odpowiedzialność cywilna:
Konsument, którego interesy zostały zagrożone lub naruszone przez nieuczciwe praktyki rynkowe przedsiębiorcy może żądać:
Należy podkreślić, że UOKiK bardzo poważnie podchodzi do weryfikacji przestrzegania przepisów. Już w 2023 roku, w wyniku działań kontrolnych wystosował wiele wniosków o przedstawienie wyjaśnień odnośnie wątpliwych praktyk lub zaniechanie naruszeń zbiorowych interesów konsumentów, a w 2024 roku nałożono już pierwsze kary finansowe.
Dla przykładu można wskazać ostatnie decyzje Prezesa UOKiK wobec firm publikujących fałszywe opinie o produktach i usługach, gdzie łączna suma kar to 85 tys. złotych. Jak stwierdził Prezes UOKiK Tomasz Chróstny: „(…) Recenzje publikowane przez ukaranych przedsiębiorców pozorowały opinie rzeczywistych klientów. Wprowadzały w błąd, ponieważ sztucznie podwyższały renomę sprzedawcy czy jakość produktu lub usługi (…).”[1]
Najprostszym sposobem uniknięcia sankcji jest przestrzeganie przepisów oraz dostosowanie rozwiązań, zwłaszcza wykorzystywanych w branży e-commerce do wytycznych publikowanych na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Oto kilka kroków, które mogą pomóc w zapewnieniu zgodności z dyrektywą Omnibus:
1. Dokładnie zapoznaj się z przepisami i zweryfikuj dotychczas stosowane praktyki, co pozwoli zidentyfikować ewentualne niezgodności z prawem. Warto wykonać analizę regulaminów i informacji publikowanych na stronach internetowych.
2. Zastanów się nad dotychczas stosowaną strategią marketingową, zweryfikuj czy treść informacji o cenie odpowiada regulacjom dyrektywy oraz czy system informatyczny nie wymaga modyfikacji.
3. Zbadaj czy w twoim serwisie są zamieszczane opinie, a jeśli tak to musisz zdecydować czy będziesz je weryfikować (wiarygodność źródła):
- niezależnie od tego czy weryfikujesz opinie czy nie robisz tego, o każdej z tych okoliczności musisz poinformować konsumenta,
- dobrym sposobem będzie umożliwienie dodania opinii klientom, którzy faktycznie dokonali zakupu np. poprzez przesłanie linka do takiego formularza.
4. Jeśli jesteś przedsiębiorcą prowadzącym sprzedaż w internecie to:
- zakomunikuj konsumentom kryteria plasowania produktów oraz oznacz płatną reklamę,
- sprawdź status podmiotów, które oferują produkty lub usługi na platformie (czy są to przedsiębiorcy czy konsumenci),
- wprowadź zmiany w interfejsie, dzięki którym konsument będzie świadomy czy zawiera umowę z przedsiębiorcą czy z konsumentem.
Przestrzeganie przepisów dyrektywy Omnibus to nie tylko obowiązek prawny, ale także inwestycja w długofalowy sukces firmy. Nieznajomość tych przepisów lub ich świadome ignorowanie może prowadzić do poważnych konsekwencji nie tylko w aspekcie finansowym, takim jak kary pieniężne ale także może nadszarpnąć zaufanie dotychczasowych klientów.
[1] https://uokik.gov.pl/falszywe-opinie-stop
Autor: Radca Prawny Joanna Żywiec, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy